پاورپوینت تاریخ شهر و شهرسازی در ایران
بخشی از مطالب:
پیدایش پدیده‌ی شهر، همزمان با پیدایش سکونت‌گاه‌های اولین تمدن‌های بشری
قابل تصور است. سکونت‌گاه‌هایی که تمدن نام گرفتن خود را مدیون خودِ شهر و
اجزاء آن هستند. بر اساس مطالعات و تحقیقات موجود، شهرهای این تمدن‌ها
مکان‌گزینی و ساختار شکل‌گیری خود را بر اساس دو عامل تعریف می‌کرده‌اند.
عامل اول، عامل طبیعی و زیستی است که نمودی از نیازها و سبک و روش امرار
معاش مردمان آن سرزمین‌ها بوده و می‌توان آن را «دسترسی مستقیم به آب‌های
جاری» نامید.
انواع سبک های به وجود آمده بعد از اسلام
پاورپوینت تاریخ شهر و شهرسازی در ایران
۱- قرن ۱تا ۴ هجری : سبک خراسانی ( دیلمیان )۲- قرن ۴ تا ۷ هجری : سبک
رازی (سلجوقیان، خوارزمشاهیان تا حمله مغول )۳- قرن ۷ تا ۱۱ : سبک آذری
(ایلخانیان تا ترکمانان )۴- ۱۱ قرن تا اواسط ۱۳ هجری : مکتب اصفهان (صفوی
تا اواسط قاجار )
سبک خراسانی
در قرن اول تا چهارم هجری ، که با حکومت سامانیان در خراسان مقارن بود نهضت
های مختلف علمی، ادبی، آموزشی ، مذهبی ، تصوف و غیره به دلایلی چون از
میان رفتن نظام کاستی، آمیخته شدن تمدن های مختلف ، اجازه برخورد آزاد آراء
و اندیشه ها از سوی حکومت و تولید قابل توجه کاغذ در چین ، رشد می یافت و
سبک خراسانی در زمینه های مختلف از جمله شهرسازی ظهور پیدا کرد.
شهرسازی سبک خراسانی
سازمان شهر، در دولت سامانی به کلی با آنچه که از قبل وجود داشت تفاوت
یافت. شهر به دلیل وجود امنیت نسبی به مراتب وسیع تر از نمونه کهن خویش شد و
دیوار های شارستان (ناشی از نظام کاستی) فرو ریخت و الگویی جدید در
شهرسازی پدید آمد.
دو راسته اصلی در جهات اربعه و در میدانی مرکزی با یکدیگر تلاقی می کردند
که در اطراف آن علاوه بر دیوان ها ، جامع شهر نیز قرار می گرفت و دهانه
راسته اصلی بازار به آن باز میشد. بازار در حرکت خویش به سوی دروازه های
شهر، محلات متفاوت را به وجود آورد که این مورد تا قرن چهاردهم هـ .ق. نیز
محفوظ ماند.
کشاورزی ، تجارت و صنعت و سه جامعه ایلی ، روستایی و شهری در هم آمیخته می
شد و شهر هم شهر اصلی را در بر می گرفت و هم روستا های نزدیک را شامل می
شد. یکی از نکات قابل توجه در شهرسازی سبک خراسانی ، انسجام اندامواره ای
فضا های کالبدی است که به تبع نظم آبرسانی، نظام دسترسی ها ، مراکز محلات ،
میادین و میدانچه ها.
